Bảo hiểm xã hội tỉnh hải Dương hướng dẫn về việc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế hộ gia đình Năm 2021

Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.

Bảo hiểm y tế (BHYT) là hình thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận, do Nhà nước tổ chức thực hiện và các đối tượng có trách nhiệm tham gia theo quy định của Luật BHYT, trong đó có nhóm tham gia BHYT theo hộ gia đình.

Để giúp người lao động và nhân dân trong tỉnh hiểu được chính sách tốt đẹp, nhân văn của Đảng và Nhà nước về BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, BHXH tỉnh Hải Dương hướng dẫn một số nội dung cơ bản về việc tham gia BHXH tự nguyện, cụ thể như sau:

A. BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN

I. ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BHXH TỰ NGUYỆN

Người tham gia BHXH tự nguyện là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên, không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Ví dụ: Người tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ không hưởng tiền lương, tiền công (thợ thủ công, thợ mộc, thợ xây, thợ cơ khí,…); người nông dân, lao động tự do…

II. MỨC ĐÓNG, PHƯƠNG THỨC ĐÓNG

1. Mức đóng, mức hỗ trợ của Nhà nước

- Bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn. Mức thu nhập thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn (700.000 đồng) và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.

- Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm (120 tháng),

Mức hỗ trợ cụ thể:

+ Bằng 30% đối với người tham gia thuộc hộ nghèo, bằng 46.200 đồng/tháng.

+ Bằng 25% đối với người tham gia thuộc hộ cận nghèo, bằng 38.500 đồng/tháng.

+ Bằng 10% đối với các đối tượng khác, bằng 15.400 đồng/tháng.

Từ 01/01/2021 đến 31/12/2025 Ngân sách địa phương hỗ trợ thêm 10% cho người tham gia thuộc hộ nghèo, cận nghèo.

Ví dụ cụ thể:

- Mức thứ nhất: Mức đóng bằng 700.000 đồng x 22% = 154.000đ

+ Đối tượng khác được hỗ trợ 15.400đ, người tham gia phải đóng 138.600đồng/01 tháng.

+ Người thuộc hộ nghèo được hỗ trợ 61.600đ, người tham gia phải đóng 92.400 đồng/01tháng,

+ Người thuộc hộ cận nghèo được hỗ trợ 53.900đ, người tham gia phải đóng 100.100 đồng/01tháng,

- Mức thứ hai: Mức đóng bằng 750.000 đồng x 22% = 165.000đ

+ Đối tượng khác được hỗ trợ 15.400đ, người tham gia phải đóng 149.600đ/01 tháng.

+ Người thuộc hộ nghèo được hỗ trợ 61.600đ, người tham gia phải đóng 103.400 đồng/01tháng,

+ Người thuộc hộ cận nghèo được hỗ trợ 53.900đ, người tham gia phải đóng 111.100 đồng/01tháng,

- Có nhiều mức đóng BHXH tự nguyện và mỗi mức chênh nhau 50.000 đồng.

- Mức cao nhất: Bằng 20 lần lương cơ sở tại thời điểm x 22% trừ đi tiền hỗ trợ của Nhà nước.

2. Phương thức đóng

- Người tham gia BHXH tự nguyện được lựa chọn:

+ Đóng hàng tháng; hoặc đóng 03 tháng, 06 tháng, 12 tháng một lần;

+ Đóng một lần cho nhiều năm về sau tối đa không quá 5 năm 1 lần, đóng theo phương thức này thì được giảm trừ mức đóng (bằng chiết khấu theo lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng - Năm 2020 là 5,02%).

+ Đóng một lần cho những năm còn thiếu (tối đa 10 năm) áp dụng đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm.

- Lưu ý:

+ Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đóng theo phương thức đóng 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng một lần; đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm mà trong thời gian đó Chính phủ điều chỉnh mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn thì không phải điều chỉnh mức chênh lệch số tiền đã đóng;

+ Quá thời điểm đóng BHXH theo quy định mà người tham gia BHXH tự nguyện không đóng BHXH thì được coi là tạm dừng đóng BHXH tự nguyện. Người đang tạm dừng đóng BHXH tự nguyện, nếu tiếp tục đóng thì phải đăng ký lại phương thức đóng và mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng BHXH với cơ quan BHXH. Trường hợp có nguyện vọng đóng bù cho số tháng chậm đóng trước đó thì số tiền đóng bù được tính bằng tổng mức đóng của các tháng chậm đóng, áp dụng lãi gộp bằng lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân tháng do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.

III. QUYỀN LỢI CƠ BẢN ĐƯỢC HƯỞNG

Người tham gia BHXH tự nguyện khi có đủ các điều kiện theo quy định được hưởng quyền lợi như sau:

1. Chế độ hưu trí

1.1. Hưởng lương hưu hàng tháng

a) Điều kiện hưởng:

Người tham gia BHXH tự nguyện có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, được hưởng lương hưu hàng tháng khi nam đủ 60 tuổi 03 tháng, nữ đủ 55 tuổi 04 tháng; sau đó cứ mỗi năm tăng thêm 03 tháng tuổi đối với nam và 04 tháng tuổi đối với nữ. Đến năm 2028 nam đủ 62 tuổi, đến năm 2035 nữ đủ 60 tuổi được hưởng.

b) Mức lương hưu hàng tháng:

* Riêng đối với nữ nghỉ hưu từ 01/01/2018-31/12/2021 được cộng thêm mức điều chỉnh theo Nghị định số 153/2018/NĐ-CP ngày 07/11/2018 của Chính phủ Quy định chính sách điều chỉnh lương hưu đối với lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2021 có thời gian đóng bảo hiểm xã hội từ đủ 20 năm đến 29 năm 6 tháng.

c) Một số mức lương hưu dự kiến: (Phụ lục 01 kèm theo công văn)

*Lưu ý: Mức lương hưu tại Phụ lục 01 là mức lương hưu dự kiến trung bình, mức lương hưu thực tế sẽ thay đổi tùy thuộc vào mức đóng từng năm và thời gian đóng của mỗi người tham gia, đồng thời căn cứ vào mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH được chính phủ điều chỉnh hàng năm. Người lao động tham gia BHXH ở độ tuổi trẻ, thời gian tích lũy dài thì quyền lợi từ chế độ hưu trí cao.

d) Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu:

- Người có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.

- Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

1.2. BHXH một lần

a) Điều kiện hưởng

- Người đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham gia BHXH.

- Ra nước ngoài để định cư.

- Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.

- Sau một năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần.

b) Mức hưởng

- Tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính như sau:

+ 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014.

+ 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

+ Thời gian đóng BHXH chưa đủ 01 năm thì mức hưởng BHXH bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

- Mức hưởng BHXH một lần của đối tượng được Nhà nước hỗ trợ không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện, trừ trường hợp là người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế.

1.3. Bảo lưu thời gian đóng BHXH

Người tham gia BHXH tự nguyện dừng đóng BHXH tự nguyện mà chưa đủ điều kiện để hưởng lương hưu theo quy định mà không nhận BHXH một lần thì được bảo lưu thời gian đóng BHXH.

2. Chế độ tử tuất

2.1. Trợ cấp mai táng

- Người tham gia BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên; người tham gia BHXH tự nguyện mà trước đó có thời giam tham gia BHXH bắt buộc dưới 12 tháng cộng với thời gian tham gia BHXH tự nguyện đủ 60 tháng trở lên; người tham gia BHXH tự nguyện nhưng có từ đủ 12 tháng đóng BHXH bắt buộc trở lên; người đang hưởng lương hưu khi chết hoặc bị tòa án tuyên bố là đã chết thì người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở tại thời điểm.

2.2. Trợ cấp tuất một lần

- Người tham gia BHXH tự nguyện đang đóng BHXH, đang bảo lưu thời gian đóng BHXH chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo số năm đã đóng BHXH.

+ Mức hưởng: Cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi.

+ Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện có thời gian đóng BHXH chưa đủ một năm thì mức trợ cấp bằng số tiền đã đóng nhưng mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

- Người đang hưởng lương hưu chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo thời gian đã hưởng lương hưu. Nếu chết trong 02 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng; nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 01 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.

2.3. Trợ cấp tuất hàng tháng

- Người tham gia BHXH tự nguyện (kể cả người đang hưởng lương hưu) có từ đủ 15 năm đóng BHXH bắt buộc trở lên thì thân nhân đủ điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng theo quy định của chính sách BHXH bắt buộc.

- Thân nhân thuộc diện hưởng trợ cấp tuất hàng tháng có nguyện vọng được hưởng trợ cấp tuất một lần thì được hưởng trợ cấp tuất một lần.

3. Một số quyền lợi khác

- Lương hưu và trợ cấp BHXH không bị đánh thuế.

- Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế phù hợp với ngân sách nhà nước và Quỹ BHXH.

- Người hưởng lương hưu được hưởng bảo hiểm y tế do Quỹ BHXH bảo đảm (được cơ quan BHXH cấp thẻ BHYT).

B. BẢO HIỂM Y TẾ HỘ GIA ĐÌNH

I. ĐỐI TƯỢNG THAM GIA

Người cùng đăng ký thường trú hoặc cùng đăng ký tạm trú tại một chỗ ở hợp pháp (thay vì cùng hộ khẩu như trước đây) và không thuộc đối tượng được cấp thẻ BHYT theo các nhóm đối tượng khác; chức sắc, chức việc, nhà tu hành; người sinh sống trong cơ sở bảo trợ xã hội, trừ những người đã tham gia ở nhóm đối tượng khác.

II. MỨC ĐÓNG, PHƯƠNG THỨC ĐÓNG

1. Mức đóng

1.1. Đối với người tham gia BHYT bằng 4.5% mức lương cơ sở tại thời điểm đóng nhân với số tháng đóng

(4.5%*1.490.000*12 tháng= 804.600đồng/người/01 năm)

- Người thứ nhất đóng bằng mức quy định bằng: 804.600 đồng/01 năm

- Từ người thứ hai: đóng bằng 70% của người thứ nhất là: 563.220 đồng/người/năm, người thứ ba đóng bằng 60% của người thứ nhất là: 482.760 đồng/người/năm, người thứ tư đóng bằng 50% của người thứ nhất là: 402.300 đồng/người/năm và từ người thứ 5 trong gia đình trở đi đóng bằng 40% của người thứ nhất là: 321.840 đồng/người/năm.

1.2. Đối với hộ gia đình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình được ngân sách Nhà nước hỗ trợ 30% mức đóng; ngân sách tỉnh hỗ trợ thêm 20% mức đóng đến hết năm 2021, mức đóng BHYT bằng 50% tương đương số tiền phải đóng là: 402.300 đồng/người/năm.

1.3. Đối với người cao tuối từ đủ 70 tuổi đến dưới 80 tuổi và người thu gom rác thải ở các thôn, khu dân cư trên địa bàn tỉnh Hải Dương chưa có thẻ BHYT được ngân sách tỉnh hỗ trợ 70% mức đóng từ ngày 01/01/2020 đến hết ngày 31/12/2025 mức đóng BHYT bằng 30% tương đương số tiền phải đóng là: 241.380 đồng/người/năm.

2. Phương thức đóng BHYT

Hộ gia đình tham gia BHYT có thể lựa chọn đóng định kỳ 3 tháng, 6 tháng hoặc 12 tháng đóng một lần thông qua Đại lý thu BHXH, BHYT.

III. QUYỀN LỢI VÀ MỨC HƯỞNG

1. Quyền lợi

1.1. Được cấp thẻ BHYT.

1.2. Được lựa chọn một cơ sở y tế thuận lợi để đăng ký khám bệnh, chữa bệnh (KCB) ban đầu; được đổi nơi đăng ký ban đầu vào đầu mỗi quý (theo hướng dẫn của Ngành Y tế và cơ quan BHXH).

1.3. Được quỹ BHYT chi trả chi phí KCB trong phạm vi quyền lợi và mức hưởng theo quy định.

1.4. Được cơ quan BHXH giải thích, cung cấp thông tin về BHYT.

1.5. Được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về BHYT.

2. Mức hưởng

2.1. Trường hợp cấp cứu: Người tham gia BHYT được KCB tại bất kỳ cơ sở y tế nào và phải xuất trình thẻ BHYT, giấy tờ tùy thân có ảnh để được hưởng quyền lợi BHYT theo quy định.

2.2. Khám chữa bệnh đúng tuyến: Trường hợp KCB đúng nơi đăng ký ban đầu ghi trên thẻ hoặc theo tuyến chuyên môn kỹ thuật được quỹ BHYT thanh toán trong phạm vi quyền lợi như sau:

- Được 100% chi phí KCB tại tuyến xã, 100% chi phí KCB trong các trường hợp chi phí của một lần KCB thấp hơn 15% mức lương cơ sở hiện hành ở mọi tuyến điểu trị (223.500 đồng); 100% chi phí KCB đối với người bệnh có thời gian tham gia BHYT 05 năm liên tục đến thời điểm đi KCB và có số tiền cùng chi trả KCB lũy kế trong năm lớn hơn 06 tháng lương cơ sở hiện hành, trừ trường hợp KCB không đúng tuyến.

- Ngoài quy định trên người tham gia BHYT theo hộ gia đình khi đi KCB được hưởng 80%, phần còn lại do người bệnh tự thanh toán với cơ sở KCB. Chi phí vật tư y tế nhưng tối đa không vượt quá 45 tháng lương cơ sở cho một lần sử dụng dịch vụ kỹ thuật (cao, chi phí lớn) hiện tại là mức 67.050.000 đồng.

- Trường hợp phải dùng thuốc chống ung thư, thuốc chống thải ghép ngoài danh mục của Bộ y tế được phép lưu hành tại Việt Nam thì tỷ lệ thanh toán 100% hay 50% tùy theo từng loại thuốc điều trị ung thư và loại bệnh.

2.3. Khám, chữa bệnh vượt tuyến, trái tuyến: KCB vượt tuyến, trái tuyến có xuất trình đầy đủ thủ tục KCB BHYT được quỹ BHYT thanh toán trong phạm vi quyền lợi và mức hưởng theo quy định như sau:

2.4. Khám, chữa bệnh không xuất trình đầy đủ thủ tục: Được cơ quan BHXH thanh toán theo quy định hiện hành.

C. HỒ SƠ, TRÁCH NHIỆM, QUY TRÌNH THU

1. Thủ tục hồ sơ khi tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình:

- Đối với người chưa có mã số BHXH, người tham gia mới: khai mục I và phụ lục thành viên hộ gia đình trong Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).

- Đối với người đã có mã số BHXH: khai mục II của tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin BHXH, BHYT (Mẫu TK1-TS).

2. Quy trình thu BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình

2.1. Người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình

2.1.1. Nộp hồ sơ cho Đại lý thu BHXH, BHYT: UBND xã, phường, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hệ thống Bưu điện tỉnh, Hệ thống Viettel toàn tỉnh.

2.1.2. Nộp tiền tham gia BHXH tự nguyện, BHYT qua các kênh:

- Đối với trường hợp tham gia lần đầu (tăng mới): nộp tiền cho Đại lý thu (nộp trực tiếp).

- Đối với trường hợp đóng tiếp (tái tục): có thể chọn một trong các phương thức sau:

+ Nộp tiền cho Đại lý thu hoặc cơ quan BHXH (qua tài khoản chuyên thu).

+ Nộp tiền qua hệ thống ngân hàng (Internet banking, Mobile banking). (Hướng dẫn tại Phụ lục 2 kèm theo)

2.1.3. Nhận sổ BHXH, thẻ BHYT do cơ quan BHXH cấp thông qua Đại lý thu BHXH, BHYT.

2.1.4. Nhận thông báo kết quả đóng BHXH, BHYT hoặc nhận thông tin, kiểm tra xác nhận thời gian đóng BHXH hàng năm qua các kênh sau:

- Tại Đại lý thu BHXH, BHYT nơi tham gia: đối với người tham gia BHXH tự nguyện đóng tiền theo phương thức 12 tháng 1 lần, đóng 1 lần cho nhiều năm về sau nhưng tối đa không quá 05 năm hoặc khi người tham gia có yêu cầu, cơ quan BHXH in bản xác nhận quá trình (Mẫu số C14-TS) chuyển cho Đại lý thu BHXH, BHYT để trả cho người tham gia.

- Tra cứu trên mạng enternet:

+ Bước 1: truy cập Website Baohiemxahoi.gov.vn

+ Bước 2: vào mục “Tra cứu trực tuyến” “Tra cứu quá trình tham gia BHXH”, sau đó thực hiện khai các thông tin cần thiết để thực hiện tra cứu quá trình tham gia BHXH.

- Tra cứu qua tổng đài

+ Tra cứu thời gian tham gia BHXH: nhắn tin theo cú pháp BH QT Mã số BHXH gửi 8079

Ví dụ: BH QT 0110129425 gửi 8079

+ Tra cứu thời gian tham gia BHXH theo năm: nhắn tin theo cú pháp BH QT Từ năm đến năm gửi 8079

Ví dụ: BH QT 2017 2018 gửi 8079

2.2. Đại lý thu

- Có trách nhiệm tuyên truyền về BHXH tự nguyện để người dân tham gia.

- Hướng dẫn người tham gia lập hồ sơ theo quy định.

- Thu tiền của người tham gia BHXH tự nguyện, nộp cho cơ quan BHXH theo quy định.

- Định kỳ thông báo cho người tham gia BHXH tự nguyện để tiếp tục tham gia.

- 6 tháng, 1 năm thông báo kết quá đóng nộp cho người tham gia BHXH tự nguyện.

Trên đây là nội dung cơ bản hướng dẫn tham gia BHXH tự nguyện của BHXH tỉnh Hải Dương, cần biết thêm thông tin chi tiết, người lao động và nhân dân đến các Đại lý thu BHXH, BHYT hoặc tìm hiểu trên Website của BHXH tỉnh Hải Dương (haiduong.baohiemxahoi.gov.vn) và Fanpage BHXH tỉnh Hải Dương (https://facebook. com/baohiemxahoihaiduong)./.